Dịch vụ công trực tuyến là dịch vụ hành chính công và các dịch vụ khác của cơ quan nhà nước được cung cấp cho các tổ chức, cá nhân trên môi trường mạng. Dịch vụ công trực tuyến đang được xây dựng ở bốn mức độ.

Dịch vụ công mức độ 1 phải cung cấp đầy đủ các thông tin cơ bản sau: (i) Tên thủ tục hành chính; (ii) Trình tự thực hiện; (iii) Cách thức thực hiện; (iv) Thành phần, số lượng hồ sơ; (v) Thời hạn giải quyết; (vi) Đối tượng thực hiện thủ tục hành chính; (vii) Cơ quan giải quyết thủ tục hành chính; (viii) Kết quả thực hiện thủ tục hành chính; (ix) Thông tin về mẫu đơn, mẫu tờ khai hành chính, mẫu kết quả thực hiện thủ tục hành chính, yêu cầu, điều kiện, phí, lệ phí (nếu có); (x) Hình thức nhận hồ sơ, trả kết quả; (xi) Văn bản quy phạm pháp luật quy định trực tiếp về thủ tục hành chính, quyết định công bố thủ tục hành chính.

Dịch vụ công mức độ 2 đáp ứng các yêu cầu của mức độ 1 và cung cấp thêm biểu mẫu điện tử không tương tác và cho phép người sử dụng tải về. Hồ sơ in từ biểu mẫu điện tử không tương tác sau khi khai báo được chấp nhận như hồ sơ làm theo biểu mẫu giấy thông thường.

Dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của mức độ 2 và cung cấp thêm (i) Biểu mẫu điện tử tương tác để người sử dụng thực hiện được việc khai báo thông tin, cung cấp các tài liệu liên quan (nếu có) dưới dạng tệp tin điện tử đính kèm và gửi hồ sơ trực tuyến tới cơ quan cung cấp dịch vụ; (ii) Hồ sơ hành chính điện tử được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu của ứng dụng dịch vụ công trực tuyến; (iii) Các giao dịch trong quá trình xử lý hồ sơ và cung cấp dịch vụ được thực hiện trên môi trường mạng; (iv) Việc thanh toán phí, lệ phí (nếu có) và nhận kết quả được thực hiện trực tiếp tại cơ quan cung cấp dịch vụ hoặc qua dịch vụ bưu chính.

Dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu mức độ 3 và có chức năng thanh toán trực tuyến để người sử dụng thực hiện được ngay việc thanh toán phí, lệ phí (nếu có), kết quả được trả cho người sử dụng trực tuyến, qua dịch vụ bưu chính hoặc trực tiếp. Kết quả cũng có thể được trả qua các kênh giao tiếp điện tử khác như: tin nhắn trên điện thoại di động, dịch vụ trao đổi thông tin trên mạng.

Theo Quyết định số 1143/QĐ-UBND ngày 16/5/2016 của UBND tỉnh Hà Tĩnh, Sở Tư pháp là một trong 08 đơn vị được UBND tỉnh phê duyệt dự án đầu tư triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 trên địa bàn tỉnh. Hiện nay, số thủ tục thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 2 là 129 thủ tục, mức độ 3 là 7 thủ tục, mức độ 4 không có thủ tục nào.Thủ tục thực hiện qua dịch vụ công trực tuyến chủ yếu là cấp phiếu lý lịch tư pháp cho công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam. Theo Quyết định số 19/QĐ-TTg ngày 08 tháng 01 năm 2015Phê duyệt “Đề án thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua dịch vụ bưu chính, đăng ký cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến” thì việc đăng ký cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến có thể qua hai hình thức: (1) gửi hồ sơ trực tuyến và nhận kết quả qua dịch vụ bưu chính; (2) gửi hồ sơ trực tuyến và nhận kết quả trực tiếp. Do giai đoạn đầu, người dân chưa hiểu rõ về việc thực hiện thủ tục hành chính qua dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 nên chỉ lên phần mềm lý lịch tư pháp khai tờ khai và nộp hồ sơ chứ không đến Trung tâm Hành chính công tỉnh để nộp phí. Vì vậy, số lượng hồ sơ tiếp nhận qua dịch vụ công trực tuyến rất ít. Đến tháng 10/2018, Sở Tư pháp đã làm văn bản đề xuất Cục Công nghệ thông tin - Bộ Tư pháp kết nối công nghệ thông tin giữa Bưu điện tỉnh Hà Tĩnh với hệ thống đăng ký Lý lịch tư pháp. Trên cơ sở đó, bưu điện tỉnh đã liên hệ với các trường hợp làm lý lịch tư pháp trực tuyến để lấy hồ sơ và thu phí, nộp cho Sở Tư pháp. Theo thống kê trên phần mềm lý lịch tư pháp, từ tháng 12/2018-04/2019 đã có 27 hồ sơ khai trực tuyến nộp qua bưu điện.

Việc thực hiện thủ tục hành chính qua dịch vụ công trực tuyến là một trong những biện pháp góp phần cải cách thủ tục hành chính, phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng và Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08 tháng 11 năm 2011 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020, đồng thời phù hợp với thực tiễn thực hiện hoạt động tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính. Đây cũng là phương thức mang lại cho người dân nhiều thuận lợi, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí thực hiện thủ tục hành chính; giúp cơ quan nhà nước giảm tải được áp lực công việc, giải quyết công việc nhanh hơn, thuận tiện, khoa học hơn.

Tuy nhiên, tồn tại, hạn chế của hình thức này hiện nay là cơ sở vật chất phục vụ chưa đáp ứng yêu cầu; trình độ, kiến thức công nghệ thông tin của người dân còn chưa đồng đều, nhiều người dân còn chưa được tiếp xúc với máy tính, internet. Bên cạnh đó, còn có tâm lý lo ngại về sự không thuận tiện sử dụng mất an toàn thông tin khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến nên đa số người dân vẫn lựa chọn cách truyền thống, đến trực tiếp cơ quan chức năng để thực hiện thủ tục hành chính. Do vậy, số lượng người sử dụng dịch vụ công trực tuyến vẫn chưa nhiều. Hoặc có trường hợp người dân khai trực tuyến nhưng không đến nộp phí nên dẫn đến tình trạng hồ sơ “treo” không tiếp nhận được.

Để đẩy mạnh việc thực hiện dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực của ngành Tư pháp nói riêng và trên địa bàn tỉnh nói chung, trong thời gian tới, thiết nghĩ, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp như: tiếp tục tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý nhà nước, nhất là trong việc giải quyết TTHC; đẩy mạnh cung cấp DVCTT, nhất là đối với các thủ tục liên quan đến người dân và doanh nghiệp; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền về lợi ích và sự thuận tiện của DVCTT thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. Đồng thời, tiếp tục thực hiện các biện pháp phổ biến, hướng dẫn người dân, tổ chức truy cập, nộp hồ sơ trên môi trường mạng; chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ công chức làm việc tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả các cấp cũng như đội ngũ cán bộ đầu mối kiểm soát TTHC các cấp…

Kim Lân