Thực hiện Quyết định số 734/TTg ngày 06/9/1997 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập tổ chức trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách, ngày 12/6/1998, Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã Quyết định thành lập Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước của tỉnh Hà Tĩnh. Từ khi thành lập đến nay, đặc biệt là giai đoạn 2015-2020, thực hiện lời Bác dạy “Thi đua là yêu nước”, được sự quan tâm của Cục Trợ giúp pháp lý-Bộ Tư pháp, Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh, lãnh đạo Sở Tư pháp và sự đoàn kết nhất trí cao của toàn thể công chức, viên chức và người lao động, Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Hà Tĩnh đã vượt qua khó khăn, thách thức, nỗ lực, phấn đấu thực hiện tốt các phong trào thi đua, đạt được nhiều thành quả nổi bật.

Tập thể Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Hà Tĩnh

        Để triển khai thực hiện tốt các lĩnh vực TGPL, Trung tâm đã tham mưu Lãnh đạo Sở Tư pháp trình UBND tỉnh ban hành và tổ chức thực hiện có hiệu quả kế hoạch công tác TGPL hàng năm. Bên cạnh đó, Trung tâm đã quán triệt tinh thần, nêu cao trách nhiệm của từng tập thể, cá nhân, đẩy mạnh các hoạt động TGPL, gắn với đổi mới trong cách tiếp cận, áp dụng các phương pháp phù hợp hơn cho từng diện người được TGPL theo chiều sâu, đổi mới quy trình thực hiện TGPL theo hướng đơn giản, phù hợp với thực tiễn. Do đó, từ năm 2015 đến nay, hoạt động tư vấn pháp luật tại trụ sở và tại cơ sở của Trung tâm đã có nhiều chuyển biến tích cực, được người dân, các cấp, các ngành đánh giá cao về tính hiệu quả, góp phần giải quyết những vướng mắc, giảm bớt khiếu kiện, khiếu nại của người dân trên từng địa bàn, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội, phục vụ phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh, của từng địa phương trên địa bàn tỉnh. Trong 05 năm, tiến hành khảo sát và phối hợp với Phòng Tư pháp các huyện, thị xã, thành phố; UBND các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh tổ chức thực hiện thành công gần 400 cuộc TGPL tại cơ sở, truyền thông về TGPL cho hàng chục nghìn người, phổ biến nhiều văn bản pháp luật quan trọng, thiết yếu đến người dân. Thực hiện tư vấn, hướng dẫn tại trụ sở và cơ sở hơn 7.000 vụ việc (tăng gấp 02 lần so với giai đoạn 2010-2015). Phần lớn các vụ việc TGPL được các Trợ giúp viên pháp lý tư vấn hướng dẫn kịp thời, đảm bảo chất lượng, hiệu quả. Ngay sau khi kết thúc các đợt TGPL tại cơ sở, đối với các vụ việc phức tạp, Trung tâm phối hợp với các đơn vị cấp huyện và cấp xã thực hiện TGPL để giải quyết triệt để các quyền và lợi ích hợp pháp của người thuộc diện được TGPL theo đúng quy định pháp luật. Đặc biệt, Trung tâm đã xây dựng và nâng cấp đường dây nóng về TGPL để người dân thuận tiện hơn trong việc liên hệ để yêu cầu Trung tâm tư vấn, hướng dẫn các vụ việc đơn giản, giảm tải chi phí đi lại cho người dân. Thông qua đường dây nóng các vụ việc được tư vấn giải quyết nhanh gọn, kịp thời. Hà Tĩnh là một trong những tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đầu tiên xây dựng đường dây nóng về trợ giúp pháp lý.

        Bên cạnh công tác tư vấn pháp luật, Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Hà Tĩnh xác định công tác tham gia tố tụng là nhiệm vụ trọng tâm hàng năm của Trung tâm. Thời gian qua, Trung tâm đã cử các Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL khi có yêu cầu của đối tượng được TGPL. Các Trợ giúp viên pháp lý, chuyên viên luôn chủ động tìm kiếm vụ việc, đối tượng, bám sát địa bàn cơ sở, tăng cường các mối quan hệ phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng. Do đó, số lượng, chất lượng các vụ việc TGPL trong tố tụng ngày càng tăng. Trong 05 năm, Trung tâm TGPL đã cử và thực hiện 630 vụ việc (tăng 05 lần so với giai đoạn 2010-2015). Hầu hết Trợ giúp viên pháp lý đều đạt chỉ tiêu tốt về vụ việc tham gia tố tụng theo quy định của Bộ Tư pháp. Trợ giúp viên pháp lý và Luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL khi tham gia tố tụng đều chấp hành đúng quy định của pháp luật; chất lượng vụ việc TGPL không ngừng được cải thiện, nhiều vụ việc các ý kiến tranh tụng cũng như các đề xuất của Trợ giúp viên pháp lý và Luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL tham gia đã được Tòa án chấp nhận xem xét giảm hình phạt tù, được hưởng án treo hoặc cải tạo không giam giữ trong các vụ án hình sự và bảo vệ thành công quyền và lợi ích hợp pháp trong các vụ án dân sự, bảo đảm được tính khách quan trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử. Đặc biệt, có 01 vụ án do Trung tâm thực hiện trợ giúp pháp lý đã được đưa vào án lệ số 30/2020/AL để làm nguồn xét xử cho những vụ án xảy ra tương tự.

Trợ giúp viên pháp lý tham gia bào chữa cho người được trợ giúp pháp lý tại phiên tòa

        Để công tác trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đạt kết quả tốt, Trung tâm đã tham mưu tổ chức Hội nghị quán triệt Thông tư liên tịch số 10 cho thành viên Hội đồng phối hợp liên ngành và tổ giúp việc cho Hội đồng phối hợp liên ngành, người thực hiện TGPL, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng về phối hợp TGPL trong hoạt động tố tụng; Tổ chức Hội nghị tập huấn kỹ năng tham gia tố tụng cho đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL; Tham mưu ký kết Quy chế phối hợp về TGPL trong hoạt động xét xử giữa Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân tỉnh; Tham mưu tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện và chấn chỉnh, giải quyết kịp thời các vướng mắc, khó khăn của công tác phối hợp TGPL trong hoạt động tố tụng tại các cơ quan tiến hành tố tụng huyện Đức Thọ, Hương Khê, Hương Sơn; ...

        Nhằm đưa được các chính sách TGPL đến tận người dân, giai đoạn 2015-2020, Trung tâm đã biên soạn, in ấn hơn 130.000 cuốn tài liệu pháp luật để phát miễn phí cho người dân, xây dựng các bộ hỏi đáp pháp luật đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Sở Tư pháp. Đặc biệt, phối hợp với Phòng Tư pháp các huyện, thành phố, thị xã xây dựng Chương trình phát thanh “Trợ giúp pháp lý với người dân” để phát đến tận thôn, xóm giúp người dân có hiểu biết về chính sách TGPL miễn phí và các pháp luật có liên quan đến đời sống người dân. Phối hợp với các cơ quan truyền thông để đăng tải các tin, bài về các câu chuyện pháp luật, nghiên cứu trao đổi nghiệp vụ về TGPL, hoạt động TGPL, các giải đáp thắc mắc về pháp luật khi người dân có nhu cầu.

        Có thể thấy rằng, trong 05 năm, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh tiếp tục đẩy mạnh các phong trào thi đua, góp phần hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ chính trị của ngành Tư pháp. Trung tâm đã có nhiều cách làm mới mang lại hiệu quả cao như: xây dựng Đường dây nóng về trợ giúp pháp lý, Chương trình phát thanh “Trợ giúp pháp lý với người dân”, ... Nhờ đó, từ năm 2015 đến nay, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh đã 04 lần được UBND tỉnh công nhận danh hiệu “Tập thể lao động xuất sắc”; UBND tỉnh và Bộ Tư pháp tặng 04 Bằng khen; Các công chức, viên chức thuộc Trung tâm đã được Bộ Tư pháp, UBND tỉnh tặng nhiều Bằng khen. Đặc biệt, Trung tâm được Bộ Tư pháp công nhận điển hình tiên tiến ngành Tư pháp giai đoạn 2015-2020.

        Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn về nhân lực cũng như cơ sở vật chất và kinh phí hoạt động nhưng bám sát các kế hoạch, nhiệm vụ trọng tâm đề ra với quyết tâm cao, đổi mới trong hoạt động, thực hiện đi cùng và giải quyết những vướng mắc pháp luật của người dân, trong giai đoạn 2015-2020, công tác trợ giúp pháp lý ở Hà Tĩnh đã khẳng định được vị trí, vai trò của mình và thực sự “bám rễ” trong đời sống pháp luật được nhân dân tỉnh nhà đồng tình ủng hộ, tin cậy, được cấp ủy, chính quyền các cấp ghi nhận, đánh giá cao, củng cố lòng tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, góp phần không nhỏ vào việc ổn định trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh nhà./.

Phan Huyền