Tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của Luật Giá với hệ thống pháp luật hiện hành

Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá nêu rõ, việc sửa đổi, bổ sung lần này là cần thiết, cấp thiết nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước trong việc hoàn thiện thể chế. Sửa Luật lần này nhằm giải quyết vấn đề liên quan tới tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và sắp xếp đơn vị hành chính, đặc biệt là việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 01/7/2025 và tổ chức chính quyền địa phương thành hai cấp; sắp xếp, tổ chức lại thành các cục thanh tra thuộc Thanh tra Chính phủ, kết thúc hoạt động Thanh tra các bộ; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động kinh doanh dịch vụ thẩm định giá. Đồng thời, Luật kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của Luật Giá với hệ thống pháp luật hiện hành và phù hợp với các cam kết quốc tế.

Dự thảo Luật gồm 02 Điều, các nội dung sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ quan trọng như: về phân cấp, phân quyền, sửa đổi quy định về chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá từ Ủy ban nhân dân cấp huyện xuống Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện, để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình

Sửa đổi, bổ sung tên gọi và thẩm quyền định giá đối với một số hàng hóa, dịch vụ trong lĩnh vực khí thiên nhiên, hàng không, kiểm định phương tiện vận tải, kiểm định an toàn lao động, chứng khoán, dự trữ quốc gia, đường sắt và các sản phẩm, dịch vụ công trong y tế và giáo dục - đào tạo.

Dự luật cũng bổ sung dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế... đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước vào Danh mục do Nhà nước định giá, thẩm quyền định giá cụ thể thuộc về UBND cấp tỉnh.

Về thanh tra, kiểm tra, dự thảo Luật bãi bỏ các quy định về thanh tra chuyên ngành về giá, dẫn chiếu việc thực hiện thanh tra về giá, thẩm định giá theo quy định của pháp luật về Thanh tra để đồng bộ với Luật Thanh tra năm 2025.

Chủ nhiệm Uỷ ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình, 

Phó Chủ nhiệm Thường trực Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh tại phiên họp

Ngoài ra, Luật lần này cắt giảm điều kiện không cần thiết, đơn giản hóa điều kiện cấp giấy chứng nhận kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, cụ thể, bãi bỏ quy định yêu cầu người đại diện theo ủy quyền của tổ chức góp vốn phải có thẻ thẩm định viên về giá.

Liên quan sắp xếp tổ chức bộ máy, sửa đổi, bổ sung tên gọi của các bộ, ngành gắn với thẩm quyền quản lý nhà nước về giá để phù hợp với tên gọi và chức năng, nhiệm vụ theo cơ cấu tổ chức mới của Chính phủ.

Chính phủ đề xuất xây dựng Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn trong trường hợp cấp bách để giải quyết vấn đề phát sinh trong thực tiễn. Trường hợp cần sửa đổi ngay cho phù hợp với văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành, đặc biệt là để xử lý các vấn đề chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo Nghị quyết của Quốc hội và thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Do vậy, Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét và thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (tháng 10/2025).

Đại biểu tham dự phiên họp

Sửa đổi Luật Giá bảo đảm thực hiện mô hình chính quyền hai cấp

Qua thẩm tra dự án Luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với Tờ trình của Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến, đồng thời quyết định việc bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 và Chương trình Kỳ họp thứ 10 để Quốc hội cho ý kiến và xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với dự thảo Luật, theo đó lược bỏ nội dung thanh tra chuyên ngành về giá tại phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật và các điều khoản có liên quan để bảo đảm phù hợp với Luật Thanh tra số 84/2025/QH15. Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cân nhắc không nên bỏ cụm từ “người tiêu dùng” tại phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật để bảo đảm thống nhất giữa các điều, khoản của Luật Giá và việc thực hiện trong thời gian qua không có vướng mắc.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra

Về bình ổn giá, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất việc sửa đổi như đề nghị của Chính phủ để bảo đảm thực hiện theo mô hình chính quyền hai cấp. Tuy nhiên, việc đề xuất, triển khai bình ổn giá tại chính quyền cấp xã cần được xem xét, bảo đảm tính khả thi về nguồn lực, nhân lực, phạm vi áp dụng bình ổn giá để thực hiện có hiệu quả.

Về danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá với một số mặt hàng cụ thể, cơ quan chủ trì thẩm tra đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ một số vấn đề. Đơn cử như về danh mục liên quan đến vận chuyển khí thiên nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, mặc dù Nghị định số 146/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại đã phân quyền nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Công thương cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, tuy nhiên, hoạt động vận chuyển khí thiên nhiên, dịch vụ tồn trữ, tái hóa là các hoạt động mang tính chuyên môn sâu, có sự liên kết chặt chẽ trên phạm vi nhiều địa phương (không theo địa giới hành chính). Do đó, chưa nên phân quyền ngay trong luật để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, tránh việc nhiều địa phương phải quyết định giá đối với dịch vụ này cho từng tuyến đường ống.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cùng các Phó Chủ tịch Quốc hội tại phiên họp

Đề cập tới danh mục liên quan đến hàng dự trữ quốc gia, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, quy định như dự thảo Luật về bản chất thì danh mục hàng dự trữ quốc gia và hàng dự trữ quốc gia thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh thuộc trường hợp do Nhà nước định giá đều được thực hiện thông qua 04 hình thức: thực hiện mua theo hình thức chỉ định thầu, mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng, bán trực tiếp rộng rãi cho mọi đối tượng, bán chỉ định. Do đó, đề nghị cần rà soát để quy định thống nhất, các Bộ, ngành thực hiện dự trữ phải thực hiện việc định giá đối với mặt hàng dự trữ khi thực hiện theo 04 hình thức nêu trên.

Ngoài ra, báo cáo thẩm tra đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát để bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật như: Luật Thanh tra, Luật Doanh nghiệp, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng và các dự án Luật khác đang được trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 10, như dự thảo Luật Hàng không dân dụng (sửa đổi), dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (thay thế); dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận

Phân cấp, phân quyền trong bình ổn giá phải gắn với năng lực tổ chức thực hiện

Cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá, các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, cơ bản lần này phạm vi sửa đổi của Luật không nhiều, chủ yếu tập trung việc thực hiện chủ trương sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy và đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với các Luật có liên quan, thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong bối cảnh thực hiện tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá, trọng tâm của lần sửa đổi này là hoàn thiện cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tăng cường quản lý nhà nước về giá, đồng thời bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và kiềm chế lạm phát. Chủ tịch Quốc hội yêu cầu các cơ quan phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý giá, đặc biệt là tăng cường hỗ trợ công nghệ (số hóa, AI) cho cấp xã để nâng cao hiệu quả điều hành. Theo Chủ tịch Quốc hội, quan điểm là nghiên cứu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, không để ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, nhà nước phải luôn quản lý, điều tiết thị trường, không để giá tăng bất hợp lý.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính làm rõ lý do kéo dài thời gian thanh tra chuyên ngành về giá từ 10 ngày lên 15 ngày, với quan điểm cần xem xét rút ngắn để tránh gây khó khăn cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các nội dung như mở rộng Quỹ bình ổn giá (từ nguồn ngoài ngân sách nhà nước), nâng cao chuẩn mực thẩm định giá theo thông lệ quốc tế, và tăng cường quản lý cơ sở dữ liệu giá cũng là những vấn đề cốt lõi được nhấn mạnh nhằm siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong điều hành giá.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Uỷ ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga phát biểu

Đồng tình với quan điểm của Chủ tịch Quốc hội, các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ việc tăng cường phân cấp, phân quyền nhưng lưu ý phải đi đôi với việc nâng cao năng lực tổ chức thực hiện của cấp cơ sở, nhất là cấp xã, để đảm bảo bình ổn giá.

Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận định bình ổn giá là một vấn đề cử tri rất quan tâm, đặc biệt trong các giai đoạn nhạy cảm như sau thiên tai, dịch bệnh hay dịp lễ, Tết, khi giá cả nhu yếu phẩm dễ có xu hướng leo thang. Tuy nhiên, dẫn số liệu từ báo cáo của Bộ Nội vụ năm 2024, bình quân mỗi xã hiện chỉ có khoảng 0,6 cán bộ tài chính kế toán chuyên trách. theo Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải, việc giao thêm nhiệm vụ bình ổn giá, vốn đòi hỏi tính chuyên nghiệp và thường liên quan đến một khu vực rộng lớn có thể dẫn đến tình trạng quá tải và thiếu tính chuyên nghiệp ở cấp cơ sở, trực tiếp ảnh hưởng đến đời sống người dân.

Để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế ủy quyền hoặc liên thông quản lý giá giữa cấp xã và cấp tỉnh. Đồng thời, cần có hướng dẫn cụ thể về trách nhiệm phối hợp giữa các sở, ngành liên quan và chính quyền cấp xã trong công tác tổ chức bình ổn giá.

Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải phát biểu

Liên quan đến phân cấp định giá, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn kiến nghị phân cấp mạnh mẽ việc định giá dịch vụ công tại lần sửa luật này, tập trung vào các lĩnh vực quan trọng như y tế, giáo dục, hạ tầng, và công nghiệp. Theo đó, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc kiến nghị cần có phân cấp cụ thể như: Bộ Y tế sẽ định giá cụ thể hoặc phân cấp cho các đơn vị trực thuộc Bộ định giá, áp dụng tại đơn vị đó; Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được giao quyền định giá tối đa đối với dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt áp dụng cho chủ đầu tư, cơ sở thu gom.

Đối với các dịch vụ có quy mô lớn như sử dụng hạ tầng trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao, sử dụng diện tích bán hàng tại chợ, cấp tỉnh sẽ định giá cụ thể. Tuy nhiên, dịch vụ sử dụng hạ tầng tại các khu phát triển công nghiệp được đầu tư từ ngân sách nhà nước thì cần giữ nguyên quy định Nhà nước định giá.

Dịch vụ công trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, giáo dục nghề nghiệp sử dụng ngân sách nhà nước sẽ thực hiện theo hình thức đặt hàng và tuân thủ quy định của pháp luật liên quan. Theo Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, điều này sẽ tăng cường tính linh hoạt và hiệu quả trong quản lý giá đối với các dịch vụ công thiết yếu ở các cấp quản lý khác nhau.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn phát biểu

Về hoạt động thanh tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị cơ quan soạn thảo lý giải rõ việc lược bỏ nội dung thanh tra chuyên ngành về giá trong phạm vi điều chỉnh của Luật. Tờ trình của Chính phủ giải thích việc lược bỏ này nhằm đồng bộ với Luật Thanh tra mới. Thực tế, chức năng thanh tra chuyên ngành về giá đã được chuyển từ Bộ Tài chính sang Thanh tra Chính phủ do những thay đổi lớn về tổ chức bộ máy và chức năng, nhiệm vụ theo Luật Thanh tra mới. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp Luật và Tư pháp nhấn mạnh, việc loại bỏ các quy định liên quan đến thanh tra chuyên ngành trong Luật Giá có thể tạo ra khoảng trống pháp lý cho hoạt động thanh tra chuyên ngành về giá do Thanh tra Chính phủ thực hiện. Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc giữ lại phạm vi điều chỉnh liên quan đến thanh tra, nhưng điều chỉnh cụm từ "thanh tra chuyên ngành về giá" thành "thanh tra trong lĩnh vực giá", điều này nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý để Thanh tra Chính phủ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ, đồng thời bỏ các quy định về chủ thể thực hiện là cơ quan thanh tra chuyên ngành của Bộ Tài chính tại Luật Giá hiện hành.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu

Tiếp thu ý kiến các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, đảm bảo thống nhất giữa các quy định của Luật Giá với các quy định pháp luật có liên quan. Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Luật Giá tiếp tục củng cố nguyên tắc quản lý điều tiết giá theo cái cơ chế thị trường. Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá cạnh tranh về giá của tổ chức cá nhân kinh doanh, Nhà nước chỉ gián tiếp tác động đến mặt bằng giá cả thị trường thông qua các cái công cụ kinh tế vĩ mô và một số công cụ điều tiết khác như: bình ổn giá, giá kê khai, giá tham chiếu, thanh tra kiểm tra và xử lý các cái vi phạm pháp luật về giá, qua đó giúp bình ổn thị trường. Do vậy, về vấn đề bình ổn giá, cơ quan soạn thảo kiên trì đề xuất giao nhiệm vụ này cho cấp xã với lập luận được đưa ra là cấp tỉnh có địa bàn rộng lớn, khó triển khai kịp thời các biện pháp can thiệp khi giá cả biến động. Việc giao cho cấp xã - tức cấp cơ sở sẽ đảm bảo sự phản ứng nhanh nhạy, bám sát thực tiễn địa phương. Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo cũng nhìn nhận sâu sắc về thách thức lớn nhất là năng lực cán bộ và tổ chức thực hiện ở cấp xã. Để giải quyết vấn đề này, cơ quan soạn thảo khẳng định cần khẩn trương nâng cao năng lực tổ chức thực hiện thông qua việc tập trung đào tạo cán bộ về nghiệp vụ tài chính, kế toán, ngân sách. Đây là yêu cầu cấp thiết, không chỉ riêng cho lĩnh vực giá mà còn trong bối cảnh Bộ Chính trị đang chỉ đạo quyết liệt về cải cách mô hình chính quyền địa phương.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình, làm rõ thêm ý kiến đại biểu nêu

Liên quan tới đề nghị UBND cấp tỉnh định khung giá cho dịch vụ sử dụng hạ tầng (như khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao) đầu tư từ ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính kiến nghị giữ nguyên phương án giao UBND cấp tỉnh định giá cụ thể, không qua bước định khung giá. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giải trình, việc để UBND cấp tỉnh định giá cụ thể như dự thảo sẽ giúp giá sát với chính sách, mục tiêu khuyến khích đầu tư và an sinh xã hội đặc thù của từng địa phương. Nếu áp dụng định khung giá sẽ phát sinh thêm một bước thủ tục xác định giá cụ thể, làm tăng thêm khâu trong quá trình định giá. Theo Bộ trưởng, việc giao thẩm quyền định giá cụ thể cho cấp tỉnh là phù hợp với thực tiễn triển khai và tương tự các dịch vụ khác đầu tư từ ngân sách đã được quy định trong Luật Giá. Để đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất trên cả nước, cắt giảm các khâu thủ tục và tăng cường phân cấp, cơ quan soạn thảo đề nghị giữ nguyên hình thức định giá cụ thể như đã trình dự thảo.

Đại biểu tham dự

Về các nội dung khác, cơ quan soạn thảo tiếp thu, sẽ rà soát danh mục dịch vụ để đảm bảo đồng bộ với Luật Doanh nghiệp, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam. Không kéo dài thời hạn thanh tra, kiểm tra về giá để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.  Đặc biệt, nhằm cắt giảm thủ tục hành chính và tăng cường phân cấp, cơ quan soạn thảo đề nghị giữ nguyên hình thức định giá cụ thể cho UBND cấp tỉnh đối với dịch vụ sử dụng hạ tầng khu công nghiệp và dịch vụ bán hàng tại chợ, thay vì tạo thêm một bước định khung giá hoặc phân cấp định giá cụ thể xuống cấp xã một cách không phù hợp với thẩm quyền và năng lực quản lý.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát để đảm bảo thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, đảm bảo các quy định của luật tuân thủ Hiến pháp, phù hợp với các cam kết quốc tế, đồng bộ, thống nhất với các luật khác, nhất là các luật có quy định về giá như: Luật Thanh tra, Luật Doanh nghiệp, Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Khám chữa bệnh và các dự án luật trình tại kỳ họp thứ 10. Đồng thời, yêu cầu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền để phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy, đồng thời phải rà soát, đánh giá kỹ lưỡng việc chuyển trách nhiệm từ các Bộ xuống UBND cấp tỉnh và từ cấp huyện về cấp xã (nhất là trong việc bình ổn giá) để đảm bảo năng lực thực hiện.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải kết luận nội dung thảo luận

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh việc quy định các vấn đề phải đã chín, đã rõ, thực hiện nghiêm quy định về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng tiêu cực và đảm bảo vai trò quản lý giá của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường, hướng tới ổn định kinh tế vĩ mô và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Đồng thời, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo hoàn chỉnh hồ sơ dự án luật để Ủy ban Kinh tế và Tài chính chính thức trình Quốc hội./.

 Hà Lan, Nguyễn Hùng, Vũ Hiếu

Theo nguồn quochoi.vn