Qua nghiên cứu hồ sơ dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), xin có một số ý kiến góp ý như sau:

Một là về trách nhiệm của người tham gia bảo hiểm xã hội, tại điểm b khoản 1 Điều 10 quy định người tham gia bảo hiểm xã hội có trách nhiệm: "Theo dõi và yêu cầu người sử dụng lao động thực hiện đầy đủ trách nhiệm về bảo hiểm xã hội đối với mình". Tuy nhiên, đề nghị chuyển nội dung này sang phần quy định quyền của người tham gia bảo hiểm xã hội tại  khoản 1 Điều 9 để đảm bảo hợp lý.

Hai là về chế độ báo cáo, tại khoản 12 Điều 17 quy định cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm báo cáo định kỳ 06 tháng và hằng năm. Tuy nhiên không quy định rõ thời hạn báo cáo, đề nghị bổ sung quy định thời hạn hoặc giao cơ quan có thẩm quyền quy định cụ thể thời hạn báo cáo để tạo thuận lợi cho các đối tượng xây dựng báo cáo trong quá trình thực hiện Luật.

Ba là về đối tượng áp dụng và điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, tại Điều 20 quy định “Đối tượng áp dụng trợ cấp hưu trí xã hội là công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật”, điểm a khoản 1 Điều 21 lại tiếp tục quy định điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là “đủ 75 tuổi trở lên”. Nội dung 02 Điều này chưa có sự thống nhất, vì theo quy định của dự thảo Luật này thì nam từ 62 tuổi, nữ từ 60 tuổi là đủ tuổi nghỉ hưu, đề nghị sửa nội dung này, trong đó bỏ Điều 20 và lồng ghép quy định về đối tượng tại Điều 21 để đảm bảo hợp lý.

Bốn là về vấn đề xử lý vi phạm về chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, tại khoản 3 Điều 37quy định "Cơ quan có thẩm quyền quyết định hoãn xuất cảnh đối với người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật của người sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội từ 12 tháng trở lên, đã áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính mà vẫn không đóng hoặc đóng không đủ số tiền bảo hiểm xã hội bắt buộc phải đóng". Tuy nhiên, tại Điều 36 Luật Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019 không quy định việc tạm hoãn xuất cảnh đối với trường hợp trên, vì vậy đề nghị xem xét vấn đề này để đảm bảo thống nhất trong hệ thống pháp luật. Đồng thời, đề nghị sửa "áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính" thành "xử phạt vi phạm hành chính" để phù hợp với quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Năm là về dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau khi ốm đau, khoản 3 Điều 43 dự thảo quy định:

"Mức hưởng dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau khi ốm đau một ngày bằng 540.000 đồng.

Mức hưởng dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau khi ốm đau quy định tại khoản này được điều chỉnh khi Chính phủ điều chỉnh lương hưu theo quy định tại Điều 67 của Luật này".

Tuy nhiên, việc quy định mức tiền cụ thể như dự thảo sẽ dẫn đến khi lương hưu được điều chỉnh thì Luật lại phải sửa đổi, bổ sung quy định này cho phù hợp, ảnh hưởng đến tính ổn định của văn bản.Vì vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét sửa theo hướng quy định theo hệ số % lương để đảm bảo tính linh hoạt, ổn định.

Sáu là về thời gian đóng bảo hiểm xã hội để tính mức lương hưu hàng tháng, theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 64 dự thảo thì tuổi nghỉ hưu đối với nam cao hơn nữ 02 tuổi (nam là 62 tuổi và nữ là 60 tuổi). Trong khi đó, tại khoản 1 Điều 66 dự thảo quy định thời gian đóng bảo hiểm xã hội để tính mức lương hưu hàng tháng của nam lại cao hơn của nữ 05 năm (20 năm đối với lao động nam, 15 năm đối với lao động nữ) là chưa hợp lý, chưa đảm bảo công bằng cho lao động nam. Vì vậy, đề nghị xem xét sửa theo hướng giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội của nam là 17 hoặc 18 năm để đảm bảo hợp lý.

Bảy là về vấn đề hưởng bảo hiểm xã hội một lần tại Điều 70 (thuộc Chương V. Bảo hiểm xã hội bắt buộc), lựa chọn phương án 01 " đ) Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm". Theo đó phương án này quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau:

Nhóm 1: Đối với người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Nhóm 2: Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ khi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực trở đi không được nhận BHXH một lần (chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần trong các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định tại Điều 60 Luật BHXH hiện hành).

Lý do lựa chọn vì phương án này khắc phục được tình trạng hưởng BHXH một lần của thời gian qua, đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế, giúp người lao động thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, góp phần ổn định cuộc sống khi về già. Quy định này không ảnh hưởng tiêu cực đến người lao động đang tham gia BHXH nên dễ nhận được sự đồng thuận của người lao động.

Tương tự với lý do trên, đối với quy định về bảo hiểm xã hội một lần đối với bảo hiểm xã hội tại Điều 102 dự thảo (thuộc Chương VI. Bảo hiểm xã hội tự nguyện), cũng xin lựa chọn phương án 1.

Tám là về vấn đề mức chi phí quản lý bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 118 dự thảo, lựa chọn phương án 1 “Mức chi phí quản lý bảo hiểm xã hội được tính trên cơ sở số phần trăm của dự toán thu, chi bảo hiểm xã hội (trừ số chi đóng bảo hiểm y tế cho người hưởng bảo hiểm xã hội) và được trích từ tiền sinh lời của hoạt động đầu tư từ quỹ bảo hiểm xã hội”.

Lý do lựa chọn vì phương án này thể hiện được 02 nhiệm vụ lớn mà cơ quan BHXH đang được giao thực hiện đó là thu và giải quyết chi trả các chế độ BHXH. Về số tương đối (tỷ lệ %), phương án xác định chi phí quản lý dựa trên dự toán thu, chi sẽ thấp hơn so với phương án 2 (theo dự thảo tờ trình thì nếu thực hiện theo phương án này như giai đoạn 2022-2024 thì mức chi phí quản lý bình quân tối đa 1.54% dự toán thu, chi BHXH) còn nếu theo phương án 2 là chỉ tính theo dự toán thu thì tỷ lệ này khoảng 2.71%).

Chín là, về quy định thời gian, thời hạn tại dự thảo chưa có sự thống nhất, gây khó khăn cho các cá nhân, cơ quan, tổ chức liên quan trong việc thực hiện các thủ tục liên quan. Cụ thể, một số điều quy định thời hạn là "ngày" (khoản 1 Điều 27, Điều 36, Điều 107…), một số điều quy định là "ngày làm việc" (Điều 24, khoản 3 Điều 27, Điều 28…). Vì vậy để nghị sửa để đảm bảo thống nhất trong dự thảo./.

Thanh Hoa